HOME › lập trình c cơ bản dành cho người mới học lập trình>>04. kiến thức cơ bản về c

Cấu trúc cơ bản và quy tắc viết chương trình C

3 tháng 8 ,2021

Cùng tìm hiểu về cấu trúc cơ bản và quy tắc viết chương trình C. Bạn sẽ học được khái niệm chương trình là gì, cấu trúc cơ bản cũng như các quy tắc viết chương trình C sau bài học này.

Khái niệm chương trình là gì

Chương trình (computer program) là một tập hợp các xử lý được ghi theo thứ tự mà máy tính cần phải thực hiện. Trong ngôn ngữ C, chương trình là một tập hợp các hàm, với mỗi hàm trong chương trình là “tập hợp các quy trình” cần xử lý và có một ý nghĩa hơi khác với một hàm toán học.

Chương trình được viết để cuối cùng tạo ra một ứng dụng (application) nhằm thực hiện một điều gì đó. Một ứng dụng có thể đơn giản hoạt động theo một cách cố định, hoặc nó có thể hoạt động theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào thao tác của người dùng. Và ứng dụng hoạt động như thế nào hoàn toàn phụ thuộc vào cách bạn viết chương trình mô tả nó.

Cấu trúc cơ bản của chương trình C

Cấu trúc cơ bản của chương trình C như sau:

#include <stdio.h>

int main(void){
//Các câu lệnh xử lý
return 0;
}

Trong đó, các phần trong cú pháp của C có ý nghĩa như sau:

Xem thêm: Hàm main trong C

Quy tắc viết chương trình C

Khi viết chương trình trong C, chúng ta cần tuân thủ một số các quy tắc nhằm xác định cách thức để viết và dịch trong ngôn ngữ lập trình C như sau:

Kết thúc câu lệnh bằng dấu chấm than ;
Sử dụng thụt lề (các khoảng trắng đầu câu lệnh) cũng như xuống dòng để làm cấu trúc chương trình dễ hiểu hơn. Tham khảo: Thụt lề trong C
Sử dụng ký tự // để comment một dòng lệnh, và cặp dấu /* và */ để comment nhiều dòng lệnh. Tham khảo: Comment trong C
Comment có tác dụng giúp người đọc mã nguồn C dễ hiểu hơn. Các quy tắc viết comment trong C cơ bản sau đây:

Chỉ viết comment khi cần thiết, không viết thông tin thừa
Viết comment trước hàm và biến global
Nội dung comment phải đúng và không mâu thuẫn với code
Viết comment rõ ràng dễ hiểu, không gây loạn cho người đọc

Bao gồm cả hàm main(), chương trình trong C được tạo tạo ra bởi các hàm.
Bắt đầu hàm bởi dấu { và kết thúc hàm bởi dấu }.

Nguồn: Đại học Kyoto

Ví dụ chương trình trong C

Trong ngôn ngữ C, một ứng dụng có thể rất đơn giản, và cũng có thể cực kỳ phức tạp tùy theo quy mô của ứng dụng đó. Và dựa vào quy mô của ứng dụng cần tạo mà cấu trúc của chương trình trong C cũng có thể rất đơn giản hoặc là cực kỳ phức tạp.

Tuy nhiên, tất cả các chương trình trong C đều cần được viết theo một quy tắc chung và nhất quán mà Kiyoshi đã hướng dẫn ở trên. Ví dụ như chương trình Hello World trong C sau đây:

#include <stdio.h>

int main(void){
  printf("Hello World!\n");
  return 0;
}

Đây là Chương trình C đầu tiên vỡ lòng và đơn giản nhất mà hầu như tất cả các bạn học lập trình đều học qua. Và ai cũng biết rằng sau khi compile và chạy chương trình C này thì dòng chữ Hello World! sẽ được in ra màn hình như sau:

Hãy xem một ví dụ phức tạp hơn về một chương trình kiểm tra số chẵn số lẻ trong C được thêm vào chương trình Hello World này như sau:

#include <stdio.h>
int main() {
    printf("Hello World!\n");
    int num;
    printf("Enter an integer: ");
    scanf("%d", &num);

    // true if num is perfectly divisible by 2
    if(num % 2 == 0)
        printf("%d is even.", num);
    else
        printf("%d is odd.", num);
    
    return 0;
}

Sau khi compile và chạy chương trình trên, ngoài dòng chữ Hello World! thì các xử lý khác trong chương trình cũng sẽ được thực hiện lần lượt và in kết quả ra màn hình như sau:

Bạn có thể thấy mặc dù chương trình thứ 2 có cấu trúc phức tạp hơn chương trình Hello World rất nhiều, nhưng chúng đều được viết tuân theo một cấu trúc chung mà thôi.

#include <stdio.h>

int main(void){
  //Các câu lệnh xử lý
  return 0;
}

Giống như trên, một chương trình trong C dù có phức tạp đến mấy thì nó cũng chỉ thực hiện một cách chính xác theo những lệnh chúng ta viết mà thôi. Nói cách khác, chỉ cần chúng ta nắm được các quy tắc cơ bản khi viết chương trình C, thì bằng cách viết lần lượt các lệnh với nhau, chúng ta cũng có thể viết ra được các ứng dụng phức tạp nhất bằng ngôn ngữ C.

Tổng kết

Trên đây Kiyoshi đã hướng dẫn bạn về cấu trúc cơ bản và quy tắc viết chương trình C rồi. Để nắm rõ nội dung bài học hơn, bạn hãy thực hành viết lại các ví dụ của ngày hôm nay nhé.

Và hãy cùng tìm hiểu những kiến thức sâu hơn về C trong các bài học tiếp theo.