Lý giải khái niệm biến trong python. Bạn sẽ biết biến trong python là gì, cách đặt tên cho biến trong python cũng như cách sử dụng biến trong python sau bài học này.

Biến trong python là gì

Có hai trường phái định nghĩa biến trong python như sau:

Trường phái đầu tiên coi biến trong python giống như một cái hộp để lưu trữ dữ liệu. Các dữ liệu này có thể là số hoặc chuỗi mà bạn có thể ưu trữ vào biến và sử dụng nhiều lần. Kết quả của các phép xử lý như tính toán giá trị số, chỉnh sửa chuỗi ký tự sẽ tạm thời được giữ vào biến và dùng để sử dụng cho chương trình sau này.

Trường phái thứ hai coi biến trong python giống như thẻ ghi địa chỉ của dữ liệu. Các dữ liệu được lưu giữ tại các vị trí riêng biệt trong bộ nhớ với địa chỉ khác nhau, và biến trong python là thẻ dùng để ghi địa chỉ của dữ liệu đó trong bộ nhớ. Khi sử dụng dữ liệu, chúng ta sẽ truy cập vào địa chỉ được ghi trên biến của dữ liệu đó.

Bạn cũng không cần quá chú ý trường phái nào đúng, chỉ cần ghi nhớ khái niệm biến trong python bằng một trong hai cách trên là được.

Đặt tên cho biến trong python

Để đặt tên cho biến trong python, chúng ta cần tuân theo Quy tắc đặt tên biến trong Python như dưới đây:

Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về các Quy tắc đặt tên biến trong Python ở bảng trên như sau.

Dùng ký tự alphabet, chữ số, gạch dưới để đặt tên biến trong Python

Từ Python 3 trở đi, chúng ta có thể dùng chữ hán tự và tiếng Việt có dấu để Đặt tên cho biến trong python, tuy nhiên Kiyoshi không khuyến khích bạn dùng cách này.

tên = "Kiyoshi"
tuổi =30

名前 = "Kiyoshi"
年齢 = 30

Không dùng các giá trị số cho ký tự đầu tiên của biến

Chúng ta không thể sử dụng các giá trị số cho ký tự đầu tiên của biến trong python, bởi vì lỗi SyntaxError sẽ xuất hiện.

7up = 100

Lỗi SyntaxError:

  File "Main.py", line 1
    7up = 100
     ^
SyntaxError: invalid syntax

Phân biệt chữ hoa chữ thường khi đặt tên biến trong Python

Phân biệt chữ hoa chữ thường khi Đặt tên cho biến trong python. Ví dụ hai biến trong ví dụ dưới đây là khác nhau và cho ra kết quả cũng khác nhau:

str = "Tôi yêu"
STR = "Việt Nam"
print(str, STR)

>> Tôi yêu Việt Nam

Không dùng các từ khóa của Python để đặt tên biến trong python

Chúng ta Không thể sử dụng các từ khóa của Python để đặt tên biến trong python. Các từ khóa (keyword) là các từ chỉ dành riêng cho Python và bạn không thể dùng chúng để đặt tên biến được.
Bạn có thể kiểm tra Danh sách các từ khóa trong python bằng câu lệnh dưới đây.

import sys
import keyword
 
print ("Python version: ", sys.version_info)
print ("Python keywords: ", keyword.kwlist)

Và đây là bảng các từ khóa trong python.

False    await    else    import    pass
None    break    except    in    raise
True    class    finally    is    return
and    continue    for    lambda    try
as    def    from    nonlocal while
assert    del    global    not    with
async    elif    if    or    yield

Nếu bạn dùng các từ khóa trong python ở bảng trên để đặt tên biến trong Python thì lỗi SyntaxError sẽ trả về như ví dụ sau:

from = "Việt Nam"

Lỗi SyntaxError:

  File "Main.py", line 1
    from = "Việt Nam"
         ^
SyntaxError: invalid syntax

Sử dụng biến trong python

Ví dụ dưới đây, chúng ta viết một chương trình tính giá (bao gồm cả thuế VAT) của các loại hoa quả và in ra màn hình.

print ("Giá cam " + str (120 * 1.1))
print ("Giá táo " + str (90 * 1.1))
print ("Giá chuối " + str (100 * 1.1))

Nếu như lần nào chúng ta cũng khai thuế VAT như trên thì có thể bị nhầm lẫn do bất cẩn, hoặc trong trường hợp thuế VAT được nhà nước điều chỉnh thì chúng ta phải sửa lại toàn bộ. Như vậy rất là dễ nhầm và mất công nữa.

Thay vì đó, chúng ta sẽ sử dụng biến trong python bằng cách tạo ra một biến tax, sau đó lưu trữ giá trị thuế VAT 1.1 vào. Khi sử dụng, chúng ta chỉ cần gọi tên biến tax ra như dưới đây:

tax = 1.1
print ("Giá cam " + str (120 * tax))
print ("Giá táo " + str (90 * tax))
print ("Giá chuối " + str (100 * tax))

Cả hai cách viết ở trên đều đưa ra kết quả giống nhau:

Giá cam 132.0
Giá táo 99.00000000000001
Giá chuối 110.00000000000001

Giả sử nhà nước đã nâng mức thuế VAT lên thành 1.5 lần, khi đó đơn giản chỉ cần thay đổi giá trị của tax thành 1.5 mà thôi:

tax = 1.5
print ("Giá cam " + str (120 * tax))
print ("Giá táo " + str (90 * tax))
print ("Giá chuối " + str (100 * tax))

Từ ví dụ trên, bạn có thể thấy việc sử dụng biến trong python sẽ giúp chúng ta giảm thiểu lỗi sai so với việc nhập trực tiếp giá trị, cũng như giúp thay đổi giá trị của dữ liệu trong chương trình nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Tổng kết

Trên đây Kiyoshi đã giải thích khái niệm biến trong python là gì, cách đặt tên cho biến trong python cũng như cách sử dụng biến trong python rồi. Để nắm rõ nội dung bài học hơn, bạn hãy thực hành viết lại các ví dụ của ngày hôm nay nhé.

Và hãy cùng tìm hiểu những kiến thức sâu hơn về python trong các bài học tiếp theo.